Gdansk, qyteti i ngjyrave

Muaji nëntor na gjeti sërish në një udhëtim. U rikthyem në Poloni, përkatësisht në Gdansk. Para se të fillojmë të ju përshkruajmë disa atraksione që vizituam në këtë qytet po ju sjellim pak nga historia e këtij qyteti. Gdansk është një qytet në Poloninë veriore, në Detin Baltik. Është një qendër e rëndësishme kulturore, ekonomike, komunikuese dhe turistike dhe porti më i madh polak. Në vitin 980, mbreti polak Mieszko i ndërtoi kështjellën e parë në zonën e Gdańsk për shkak të luftërave me fiset lokale. Qyteti u përmend për herë të parë në vitin 997 në biografinë e St. Adalbert i cili pagëzoi fiset lokale. Që nga viti 1296, qyteti është sunduar nga mbretërit polakë dhe çekë. Në 1308 u pushtua nga Kalorësit Teutonikë dhe më pas u bë pjesë e Prusisë. Pas betejës së Grunwaldit në 1410, qyteti u kthye në sundimin polak, por një vit më vonë iu kthye Kalorësit Teutonikë. Që nga viti 1457, Gdańsk ka qenë një qytet autonom brenda Mbretërisë së Polonisë. Shumica e banorëve të Gdańsk ishin gjermanë, por kishte shumë polakë, hebrenj dhe holandezë. Pas ndarjes së Polonisë në 1793, qyteti përsëri ra nën sundimin prusian. Pas Luftës së Dytë Botërore, Polonia u bë sërish e pavarur dhe po kërkonte dalje në det, gjë që iu premtua nga fuqitë e Antantës. Për shkak të kësaj, Gjermania mbeti e ndarë në dy pjesë dhe Polonia fitoi daljen në det në Gdynia afër Gdańsk. Polonia kërkoi gjithashtu Gdańsk, por shumica dërrmuese e popullsisë përbëhej nga gjermanë që ishin kundër saj. Për shkak të kësaj, Traktati i Versajës krijoi një shtet të veçantë, Qytetin e Lirë të Gdanskut, i cili ishte nën mbrojtjen e Lidhjes së Kombeve. Popullsia gjermane e qytetit donte bashkimin me Gjermaninë dhe për këtë Partia Naziste kishte shumë mbështetës në qytet. Hitleri kërkoi aneksimin e Gdańsk dhe Gdynia në mënyrë që Prusia Lindore të lidhej territorialisht me Gjermaninë. Pas refuzimit polak, Hitleri pushtoi Poloninë dhe kështu filloi Lufta e Dytë Botërore. Shumica e hebrenjve u larguan nga qyteti para sulmit gjerman, por gjermanët arrestuan dhe dëbuan shumë polakë. Pas luftës, qyteti i përkiste Polonisë dhe popullsia gjermane u dëbua. Ajo ishte e banuar nga polakë të dëbuar nga pjesët lindore të Polonisë që i përkisnin Bashkimit Sovjetik. Kjo ndryshoi plotësisht popullsinë e qytetit. Qyteti u rindërtua dhe u bë një qendër e rëndësishme industriale, portuale dhe e anijeve.
Qyteti ka shumë ndërtesa me ngjyra që i jep një pamje piktoreske. Rikthehemi çfarë vizituam gjatë qëndrimit tonë në Gdansk: Muzeu i Luftës së dytë botërore , kisha e Shën Marisë , rrugjca Mariacka, shatërvanin Neptune etj. Muzeu i L.S.D.B është hapur në vitin 2016, është një nga atraksionet që duhet vizituar në Gdańsk, duke gjurmuar fatin e Polonisë gjatë konfliktit më të madh në botë dhe duke u fokusuar në vuajtjet njerëzore që shkaktoi. Muzeu është i ndarë në 18 seksione, secili duke parë një aspekt të Luftës së Dytë Botërore dhe të renditur (me mëshirë) në rend kronologjik. Gjërat nisin me shkaqet e luftës – pankarta propagandistike naziste – dhe përfundojnë me Luftën e Ftohtë – pankarta propagandistike komuniste. Në mes ekspozitave veçanërisht të habitshme përfshijnë një model të madh të një rruge të Varshavës ndërmjet luftërave, seksionin e Holokaustit me qindra fytyra hebreje që ngrihen 7 metra në tavan, një tank Sherman, një seksion interesant mbi takimet midis aleatëve në Teheran, Casablanca, Moskë dhe Jalta dhe një oborr masiv i bombarduar i Varshavës, i ngjashëm me filmin, i kompletuar me tanke ruse. Dhomë pas dhome me uniforma, armë, harta, dokumente dhe pamje rrëqethëse, të gjitha me shpjegime të shkurtra në anglisht e polonisht. Vetë ndërtesa, e gjitha beton i zhveshur i lyer me ngjyrë të zezë dhe gri, krijon një atmosferë të rëndë dhe të zymtë.
Kisha e Shën Marisë duke dominuar në zemër të qytetit të vjetër, St Mary’s përmendet shpesh si kisha më e madhe me tulla në botë, kulla e saj masive 78 metra e lartë që dominon peizazhin e qytetit të Gdanskut. Përmasat e kishës janë mahnitëse dhe ju ndiheni edhe më shumë si milingona kur hyni në ndërtesë. E ndriçuar me dritë natyrale që kalon nëpër 37 dritare të mëdha, pjesa e brendshme me tre anime, e kryesuar nga një qemer i ndërlikuar gotik, është i ndritshëm dhe i gjerë.
Rruga Mariacka, rruga më atmosferike nga të gjitha rrugët e Gdańskut dhe një nga rrugët më fotogjenike të Polonisë. Është e vetmja rrugë me një rresht të plotë tarracash, që i jep skenës një bukuri të jashtëzakonshme. Vitet e fundit gjërat kanë ardhur vërtet në jetë, me disa dyqane artizanale bizhuterish qelibar, disa kafene dhe bare të shkëlqyera dhe një nga hotelet më karakteristike të Polonisë veriore.
Długi Targ dikur ishte tregu kryesor i qytetit dhe tani është fokusi kryesor për vizitorët. Sipas legjendës lokale, shatërvani i Neptunit pranë bashkisë së qytetit shpërtheu dikur me likerin Gdańsk, Goldwasser. Siç tregon historia, ajo doli nga tridenti një natë të gëzuar dhe Neptuni e gjeti veten të rrezikuar nga turmat e vendasve të dehur që nuk mund ta besonin fatin e tyre. Ndoshta kjo është arsyeja pse në vitin 1634, shatërvani u rrethua me një pengesë prej hekuri të farkëtuar. Vetë statuja prej bronzi ishte vepër e artistit flamand Peter Husen; i bërë midis 1606 dhe 1613, është monumenti më i vjetër laik në Poloni. Në vitet 1750, gjatë restaurimit të shatërvanit, u shtua një magjëri me krijesa deti prej guri.
E themeluar mbi 700 vjet më parë, Shën Bridget’s u shndërrua në pluhur me tulla mesjetare në vitin 1945, dhe deri në vitin 1970 vetëm muret e jashtme mbetën në këmbë. Shumë pak nga orenditë e paraluftës kanë mbijetuar, por nëse e keni marrë përsipër qelibarin, me siguri do të vlerësoni mostrën spektakolare të qelibarit 174 cm të lartë që përshkruan pemën e jetës dhe altarin e lartë monumental.
Në qoftë se dëshironi një vend me ngjyra, atëherë Gdansk është vendi i duhur për ju. Ne me siguri do ta vizitojmë sërish!

Donika Lulgjuraj

Të fundit

më të lexuarat