Shkupi, qyteti mes antikës dhe modernes

Donika Lulgjuraj

Udhëtimi ynë i radhës na çon në Maqedoni, përkatësisht në Shkup. Mbërritëm herët në mëngjesin e nëntorit, ndërsa përpiqeshim të gjenim vendin ku do qëndronim për netët në vijim , patëm një moment ‘’befasues’’, sepse nuk prisnim një pamje të tillë aq në befasi na zuri ky moment saqë për një çast na u duk se kishte më shumë skulptura sesa njerëz. Mendojmë se 3 ditë në Shkup do të ishin një kohë ideale për një vizitë në mënyrë që të mund të shijoni jo vetëm vetë qytetin, por edhe mrekullitë e natyrës aty pranë. Do të keni kohë për të parë të gjitha pamjet por edhe për t’u çlodhur dhe për të shijuar kafen që është një nga gjërat më të mira për të bërë në Shkup. Para se të vazhdojmë me përshkrimet tona mbi udhëtimin, po ju sjellim informacione të përgjithshme rreth tij. Shkupi është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Maqedonisë së Veriut. Është qendra politike, kulturore, ekonomike dhe akademike e vendit. Gjëja e parë që do të vini re kur të vizitoni Shkupin do të jetë një arkitekturë e çmendur, veçanërisht përgjatë lumit Vardar. Të gjitha këto ndërtesa të lashta mund të duken të vjetra, por mos u mashtroni nga ato , ato janë ndërtuar kohët e fundit, rreth vitit 2010 apo më vonë. Ka pasur një polemikë të madhe në lidhje me financimin e projektit Shkupi 2014 që synonte t’i jepte qytetit një pamje më klasike. Por pavarësisht se çfarë mendoni për pamjen e re të qendrës së Shkupit, është padyshim një përvojë interesante të ecësh nëpër këto ndërtesa me pamje të llojllojshme dhe të krijosh mendimin tënd për to. Nuk e kemi parë Shkupin para se ta rindërtonin, kështu që nuk mund ta krahasojmë. Si pjesë e projektit Shkupi 2014 në të gjithë qytetin u vendosën monumente të shumta. Dhe më shumë, dua të them shumë, shumë më tepër nga sa mund të mendoni, me të vërtetë! Nëse qëndroni në sheshin kryesor dhe shikoni përreth, do të shihni të paktën 20 monumente të ndryshme të Shkupit. Disa prej tyre tregojnë maqedonas të mëdhenj, të tjerët janë thjesht të çmendur dhe të pakuptimtë (si vajzat e pazarit ose një vajzë që hidhet në ujë). Ju ecni nëpër urë dhe jeni të rrethuar nga rreth 30 skulptura. Dëshironi të shihni rrethin e jetës? Nuk ka problem, ka edhe statuja që e tregojnë këtë! Nuk ka asnjë statujë të çuditshme ose të çuditshme që nuk do të përshtatej atje, gjithçka është aq e ndyrë sa në fakt funksionon së bashku çuditërisht mirë. Sigurisht, do të keni më shumë momente befasuese këtu se kudo tjetër, por kjo është pjesë e argëtimit. Rikthehemi pak çfarë tjetër pamë përveç statujave të shumta : Pazari i vjetër , Muzeu i Nënë Terezës, Muzeu i Pavarësisë së Maqedonisë , Kalaja Kale , lumi Matka etj.
Pazari i vjetër i Shkupit është pazari i dytë më i madh në Ballkan pas Stambollit dhe me siguri ka hijeshinë orientale. Pazari i vjetër bën një kontrast kaq të madh me pjesën tjetër të qytetit. Duket sikur koha ka ndalur këtu rreth 100 vjet më parë. Ndërtesat e vogla të stilit të vjetër janë shtëpia e shumë dyqaneve artizanale, berberëve ose bareve dhe restoranteve që shërbejnë ushqim lokal. Ju mund të kaloni lehtësisht disa orë këtu, duke u endur përreth, duke u humbur, duke shijuar pjata të shijshme maqedonase dhe shqiptare dhe thjesht duke u zhytur në atmosferë. Ndërsa jeni afër ndërsa dhe dëshironi ta shihni qytetin nga një këndvështrim tjetër, kalaja Kale është një opsion i mirë.
Kalaja Kale ndodhet vetëm pak minuta larg pazarit të vjetër dhe duke u ndërtuar në pikën më të lartë të qytetit ofron pamje të mrekullueshme të Shkupit. Vetë kalaja nuk është asgjë e veçantë, vetëm disa gurë aty-këtu dhe jo shumë më tepër. Por, ju mund të ecni nëpër mure ose të ngjiteni në kullë dhe të shikoni qytetin e përhapur përgjatë lumit Vardar – është një pamje kaq e këndshme që do ta shijoni me siguri! Hyrja në kala është pa pagesë. Ka një histori të errët pas brutalistit në Shkup. Tërmeti i madh goditi qytetin shumë keq në vitin 1963, mbi një mijë njerëz humbën jetën dhe pjesa e madhe e qendrës u shkatërrua. Kjo është arsyeja pse nuk do të shihni asnjë monument të vjetër në Shkup, përveç pazarit të vjetër. Dy vjet më vonë, një arkitekt japonez Kenzo Tange u zgjodh për të projektuar pamjen e re të qytetit. Duke qenë se brutalisti (stili i arkitekturës që fokusohet te betoni i papërpunuar, por me një kthesë: forma të lakuara, zbukurime etj.) ishte në kulmin e popullaritetit në atë kohë, ai ka vendosur ta krijojë qytetin konkret të së ardhmes.
Lumi Matka. Këtu do të arrini me autobusin nr. 60 nga stacioni i autobusëve. Është një udhëtim mjaft i gjatë dhe nga stacioni i autobusit ju duhet të ecni pak lart, por në fund, do të përshëndeteni me natyrën e pacenuar dhe pamjet mahnitëse të Kanionit Matka. Ju mund të bëni kajak, hipur në varkë ose shëtitje përgjatë kanionit – pavarësisht se çfarë zgjidhni, do t’ju pëlqejë. Vendi është thjesht befasues dhe një oazë e përsosur e natyrës pas Shkupit të çmendur, ndihet si një botë krejtësisht e ndryshme nga ajo që keni lënë pas.
Muzeu i Nënës Terezë – Ndërtesa, kushtuar gruas më humane në botë, përfundoi në vetëm nëntë muaj. Për vizitorët, Shtëpia Përkujtimore u hap më 30 janar 2009. Vendndodhja e muzeut nuk është zgjedhur rastësisht. Do të thotë, pikërisht në këtë vend qëndronte kisha e vjetër katolike “Zemra e Shenjtë e Jezusit”. Pikërisht aty u pagëzua Nënë Tereza, atëherë Gonxhe Bojaxhiu vetëm një ditë pas lindjes së saj. Zona e ekspozitës në Shtëpinë Përkujtimore të Nënë Terezës u konceptua në mënyrë që të dukej si një shtëpi urbane e fillimit të shekullit të 20-të. Vetë ekspozita fillon me fotografi të Shkupit të vjetër nga fillimi i shekullit të 20-të, kur Maqedonia ishte ende pjesë e Perandorisë Osmane. Qëllimi është të rimarrë frymën e kësaj pjese të Ballkanit si një udhëkryq mes Lindjes orientale dhe Perëndimit të krishterë. Kjo përzierje kulturash ishte endur në çdo fije të jetës së përditshme dhe ilustrohet më së miri përmes ekspozimit të mobileve dhe rrobave dhe punimeve të dorës së argjendarive e argjendarit. Qëllimi i ekspozitës është të përcjellë jetën e Nënë Terezës që nga fëmijëria e saj e kaluar në vendlindjen e saj në Shkup, gjatë viteve të kaluara si Misionare e Bamirësisë, deri në vdekjen dhe lumturimin e saj. Artikujt më të rëndësishëm në këtë muze janë sari i bardhë i firmës me vija blu (relike i klasës së dytë), zakoni zyrtar i Misionarëve të Bamirësisë, kopje e certifikatës së Pagëzimit nga Kisha Katolike Zemra e Shenjtë e Jezusit, kopje të autorizuara të dokumenteve me të, shkrimi i dorës dhe çmimet e saj. Ndër dokumentet e ekspozuara është libri i lutjeve i shkruar nga Nënë Tereza, një kopje e çmimit Nobel për paqen e marrë në vitin 1979 dhe një kopje e letrës dërguar kryetarit të Komunës së Shkupit, Metodi Antov, me rastin e marrjes së çmimit. Ekspozita krenohet me fotografi të shumta të cilat pasqyrojnë gjallërisht punën humanitare të motrave të urdhrit të Nënë Terezës. Amfiteatri Pjesa e bodrumit të muzeut është projektuar si një qendër multimediale që pret projektime të ndryshme, promovime, ekspozita, projekte edukative që lidhen me jetën dhe veprën humanitare të Nënë Terezës. Kapela Mbi galerinë është një kishëz e vogël ku priftërinjtë e Kishës Katolike mbajnë shërbime. Në meshën e nderit lidhur me datat e rëndësishme të Nënë Terezës prezantohet relike e saj.
Muzeu i luftës së Maqedonisë për pavarësi është themeluar më 31 korrik 2008. Ndërtimi i muzeut filloi në vitin 2008 dhe zgjati tre vjet. Muzeu u hap zyrtarisht në 20-vjetorin e Pavarësisë së RM-së më 8 shtator 2011. Muzeu i Luftës Maqedonase, duke qenë një muze i specializuar i ekspozitave historike, fillimisht kishte për qëllim të prezantonte traditat historike, kulturore dhe revolucionare të Maqedonisë dhe popullit maqedonas në luftën e tyre të përhershme për të krijuar një shtet kombëtar në Ballkan. Është një mjet regjisorial i dokumentuar, bashkëkohor dhe objektiv i ngjarjeve dhe proceseve më të rëndësishme në historinë e re të Maqedonisë. Ekspozitat historike shfaqin të gjitha sprovat e përjetuara nga populli maqedonas në ushtrimin e vizionit të tij për liri, idenë origjinale të luftës revolucionare për çlirimin e Maqedonisë, bashkimin dhe krijimin e një shteti të pavarur maqedonas. Ekspozitat muzeore shpalosin gjithashtu agoninë e mundimit që përjetoi populli maqedonas, rezistencën e tij kundër diktaturës komuniste, sakrifikimin e jetës për një shtet të pavarur, të bashkuar dhe demokratik. Vend qendror në hollin e objektit e zë Deklarata për shpalljen e pavarësisë së Republikës së Maqedonisë, e cila në ditën e hapjes në Muze u vendos nga presidenti i atëhershëm, dr. Gjorge Ivanov. Muzeu i Luftës Maqedonase për Pavarësi është një nga institucionet kulturore më të vizituara dhe një nga atraksionet kryesore turistike të Shkupit dhe Maqedonisë.
Shkupi ka shumë për të ofruar, andaj nuk duhet të mungojë në listën tuaj të udhëtimeve.

Të fundit

më të lexuarat