Botërisht na është e njohur se rreth 1/3 e shqiptarëve jetojnë jashtë kufijve të tyre etnikë. E që të jenë përjetësisht identitet e entitet i konsoliduar kulturor kanë nevojë për forcimin e lidhjes me rrënjën kulturore (Atdheun) dhe me trevat e tjera ku jetojnë shqiptarët. Te moshat e reja (nxënësit) shkolla është fusha e mjeti më i mirë i kësaj lidhjeje. Është më e mira, sepse është vetë institucioni, ku fuqia e kompetencës dhe e përgjegjësisë është më e afishuar.
Shkolla moderne e afirmon dukshëm edhe mësimin jashtë dhomës së mësimit (klasës, mësonjëtores), që me një gjuhë tjetër ne (didaktët) e quajmë ekskursion mësimor. Praktikat kanë dëshmuar se kompetenca kulturore (vetëdija kulturore, identitare, përkatësia, identiteti kombëtar/kulturor/shtetëror etj.) dhe ajo ndërkulturore zhvillohen natyrshëm edhe përmes ekskursioneve mësimore.
E, në raste të këtilla, para se të përgatitet çdo gjë, puna e parë është artikulimi e përcaktimi i drejtë i qëllimeve, respektivisht përfitimeve dhe të përfituesve të të mirave kulturore. Në këtë plan mund të afishohen dy qëllime apo objektiva parësore; e para, mbështetet ruajtja e zhvillimi i identitetit kulturor/kombëtar të fëmijëve në diasporë dhe, e dyta, forcohet e konsolidohet dukshëm kompetenca ndërkulturore e të gjithë subjekteve, e rëndësishme kjo shumë për profilin kulturor të nxënësit, mësuesit e të njeriut modern.
Tridhjetë e pesë nxënës/e shqiptarë (të klasave 8-10) e prindër shqiptarë/e të Shkollës Shqipe të Mësimit Plotësues të qyteteve Minden, Herford, Bielefeld, Paderborn e Gütersloh (Gjermani, landi NRW), të udhëhequr nga mësuesi i tyre Lulëzim Çallaku, realizuan një ekskursion mësimor në Kosovë, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut (Zajas – Kërçovë) dhe Mal të Zi (Katërkollë-Ulqin) prej 01.10.2023 – 08.10.2023.
Nikoqirë formalë ishin drejtoritë komunale/lokale të arsimit, respektivisht shkollat përkatëse: Kaçanik (Shkolla ‘Emin Duraku’), Zajas-Kërçovë (Shkolla ‘Rexhe R. Zajazi”), Tiranë (Shkolla ‘Edith Durham’), Katërkollë-Ulqin (Shkolla “Bedri Elezaga”) .
Sipas Lulzim Çallakut, projekti është hartuar në bashkëpunim me subjekte/institucione të ndryshme. Ekskursioni kishte karakter njohës-mësimor dhe u zhvillua brenda një standardi profesional. Ekskursioni pat për qëllim ndjekjen e mësimit të rregullt, disa orë mësimi në klasa të rregullta me bashkëmoshatarë në shkollat mikpritëse, edukimi e zhvillimi identitar dhe zhvillimi-ekuilibrimi i kompetencës ndërkulturore, programe kulturore publike me bashkëmoshatarët në Kaçanik, Kërçovë-Zajas, Tiranë, Katërkollë- Ulqin. Si edhe vizita institucioneve, monumenteve dhe njohje me trashëgiminë e thesarin kulturor-natyror e historik të Atdheut, takime e vizita të tjera dhe intervista në media etj.
Momenti i arritjes së nxënësve shqiptarë nga Gjermania në oborrin e shkollës
Momenti i arritjes së nxënësve shqiptarë nga Gjermania në oborrin e shkollës në Katërkollë ishte një ngjarje e mrekullueshme dhe emocionuese. Disa nxënës nga shkolla “Bedri Elezaga” u renditen me kostumet kombëtare, dhe zunë vend nën diellin e ngrohtë të tetorit për të pritur nxënësit mysafir. Oborri i shkollës i mbushur me nxënës dhe stafin të udhëhequr nga drejtori e bënë oborrin të dukej si një nga vendtakimet kryesore të ngjarjes.
Me duartrokitje dhe nderime të ngrohta, ata i mirëpritën nxënësit e shkollës “Bedri Elezaga”dhe i inkurajuan të ndanin me ta kulturën dhe identitetin e tyre.
Programi artistik ishte i mbushur me emocion dhe krenari, pasi të gjithë ndjenë se ky ishte një hap shumë i rëndësishëm drejt një kuptimi më të thellë të diversitetit dhe bashkëpunimit kombëtar. Ky moment tregoi se kultura shqiptare është e pasur dhe e bukur, dhe se të rinjtë janë të gatshëm të ndajnë këtë pasuri të përbashkët.
Në fjalën përshëndetëse drejtori Mustaf Bardhi u shpreh:
“Faleminderit që zgjodhët shkollën tonë si pjesë të agjendës tuaj në trojet shqiptare! Më lejoni t’ju falënderoj nga zemra për punën e madhe që e bëni çdo ditë. I nderuar z.Lulzim Çallaku, ju u keni ndihmuar fëmijëve që të rriten në frymën e atdhedashurisë. Jo vetëm që sollët njohuri të reja por edhe mbollët respekt dhe dashuri në shpirtin e këtyre nxënësve. Në emër të drejtorisë, stafit të të punësuarve dhe nxënësve ju uroj një ditë sa më të bukur në ambientet e shkollës sonë dhe ju ftoj ta ndieni veten si në shtëpitë tuaja!
Kurse mësuesi i shkollës shqipe Lulzim Çallaku u shpreh:
“Në këtë ngjarje të rëndësisë së veçantë, e cila po jetësohet si një ëndërr e kamotshme bashkëpunimi, po realizohet mu këtu në Katërkollën shqiptare. Jemi në mërgim, në Gjermani, por me zemër në token tonë Arbërore. Ruajmë gjuhën e pastër shqipe krahas integrimit në shtetin mik ku jetojmë e punojmë. Gjeneratat para nesh kontribuuan, ne po e vazhdojmë rrugën e tyre. Nxënësit tanë janë ata të cilët do të na pasojnë në këtë rrugë jo shumë të lehtë dhe të mundimshme për të ruajtur kauzën tonë të të qenit shqiptarë pa dallim se ku jetojmë, pa u shkëputur nga trungu i lashtësisë sonë kombëtare apo nga rrënjët e lashta ilire.”
Në përgjithësi, programet kulturore ofrojnë një mënyrë të rëndësishme për të pasuruar përvojën e mësimit dhe për të përmirësuar zhvillimin e shkollës në mënyra të shumta. Ato ndikojnë në aftësitë akademike, emocionale dhe sociale të nxënësve dhe kontribuojnë në kultivimin e një mjedisi të mësimit më të pasur dhe më frytdhënës në shkollë.
Mësuese Reida Guçi ( vajza e ish-drejtorit të shkollës sonë Elez Muça, e punësuar në shkollën “Boshko Strugar”-Ulqin) erdhi të shohë programin, sepse me këtë grup nxënësish ishin edhe fëmijët e vëllait të saj nga Shasi. Sytë e saj të mbushur me lot gëzimi treguan një lidhje të fortë emocionale me këtë ngjarje. Ajo kishte ardhur për të ndarë këtë moment të veçantë me dy nipat e saj dhe mbesën dhe me siguri ndihej krenare që ata ishin pjesë e një shkolle shqipe ku do munden patjetër të forcojnë identitetin e tyre kulturor.
Në përgjithësi, programet kulturore ofrojnë një mënyrë të rëndësishme për të pasuruar përvojën e mësimit dhe për të përmirësuar zhvillimin e shkollës në mënyra të shumta. Ato ndikojnë në aftësitë akademike, emocionale dhe sociale të nxënësve dhe kontribuojnë në kultivimin e një mjedisi të mësimit më të pasur dhe më frytdhënës në shkollë. Përveç programit të pasur kulturor nxënësit shijuan edhe ushqimet tradicionale të përgatitura nga stafi i shkollës.
Bashkëpunimi i Shkollave Shqipe: Një Udhëtim për Ruajtjen e Trashëgimisë Kulturore dhe Integrimin e Diasporës.
Në një botë të ndryshme dhe të lidhur tashmë nga teknologjia, diaspora shqiptare ka shtrirë rrënjët e saj në të gjitha cepat e globit. Emigrantët shqiptarë kanë qenë të detyruar të largohen nga vendi i tyre për shkaqe të ndryshme, dhe kështu ata kanë krijuar komunitete të mëdha në vendet ku kanë gjetur strehim. Në këtë kontekst, bashkëpunimi ndërmjet shkollave shqipe në trojet shqiptare dhe shkollës shqipe në diasporë është i rëndësishëm për të ruajtur trashëgiminë kulturore dhe për të integruar më mirë komunitetet shqiptare në botë.
Shkollat shqipe në trojet shqiptare janë një pjesë e rëndësishme e sistemit arsimor të vendit. Ata ofrojnë një mësim të mirëfilltë në gjuhën shqipe dhe promovojnë njohurinë mbi historinë, kulturën dhe traditat e shqiptarëve. Këto shkolla janë të lidhura ngushtë me identitetin kombëtar shqiptar dhe janë qendra të rëndësishme për ruajtjen e gjuhës shqipe dhe kulturës. Ndërkaq, shkollat shqipe në diasporë janë qendra të arsimit për fëmijët e emigrantëve shqiptarë. Ata ofrojnë një mundësi të rëndësishme për fëmijët të ruajnë gjuhën dhe kulturën e tyre, duke i ndihmuar ata të mbeten të lidhur me origjinën e tyre. Bashkëpunimi ndërmjet këtyre dy llojeve të shkollave është i rëndësishëm për shumë arsye:
Ruajtja e gjuhës dhe kulturës: Shkollat shqipe në trojet shqiptare kanë njohuri të thella mbi gjuhën dhe kulturën shqiptare. Përmes bashkëpunimit me shkollat në diasporë, këto njohuri mund të përcillen tek fëmijët e emigrantëve shqiptarë. Kjo ndihmon në ruajtjen e gjuhës shqipe dhe në promovimin e identitetit kulturor shqiptar në diasporë.
Ndihma për fëmijët e emigrantëve: Shkollat shqipe në diasporë ofrojnë një mundësi të rëndësishme për fëmijët e emigrantëve të ndjehen të integruar në shoqëritë ku jetojnë, duke ruajtur prapë gjuhën dhe kulturën e tyre. Bashkëpunimi me shkollat në trojet shqiptare mund të ndihmojë në rritjen e cilësisë së mësimdhënies dhe në sigurimin e burimeve të nevojshme për këto shkolla.
Ngritja e ndërgjegjësimit kombëtar: Bashkëpunimi ndërmjet shkollave shqipe mund të ndihmojë në ngritjen e ndërgjegjësimit kombëtar në diasporë. Duke organizuar ngjarje të përbashkëta, të tilla si koncerte, ekspozita artistike, ose shkëmbime kulturore, shkollat mund të promovojnë ndërgjegjësimin mbi trashëgiminë kulturore dhe historinë e shqiptarëve.
Zhvillimi i partneriteteve edukative: Shkollat shqipe mund të zhvillojnë partneritete edukative që mund të përfshijnë shkëmbime mes mësuesve, studentëve, dhe resurse të përbashkëta. Kjo mund të rrisë cilësinë e arsimit dhe mundësitë për të mësuar më shumë mbi kulturën dhe historinë e njëri-tjetrit.
Në përfundim, bashkëpunimi ndërmjet shkollave shqipe në trojet shqiptare dhe shkollës shqipe në diasporë është i rëndësishëm për ruajtjen e trashëgimisë kulturore shqiptare dhe integrimin e komuniteteve shqiptare në botë. Këto shkolla kanë një rol thelbësor në mbajtjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare të gjallë dhe ndihmojnë në promovimin e ndërgjegjësimit kombëtar të diasporës. Bashkëpunimi mes tyre duhet të përshkruhet si një investim në të ardhmen e trashëgimisë shqiptare dhe ndërthurjen e komuniteteve të ndryshme në një mënyrë të harmonizuar dhe produktive.