Ndërrimin e mbiemrave shqiptarë në variantin malazez e gjejmë të vërtetuar vetëm në Librin e regjistrimit të familjarëve dhe pronarëve për evidentimin e pasurisë së paluajtshme në bazë të të cilave popullata i paguante shtetit tatimin shtetëror apo „ Protokolli i Dacijeve“
( Protokol Dacia) i vitit 1905 dhe më vonë në regjistrat e amzës të popullatës shqiptare
Gjekë Gjonaj
Shqiptarët në Malin e Zi siç dihet janë popull autokton. Në trojet e tyre etnike. Megjithatë shumica e tyre (për fat të keq) nuk i mbajnë mbiemrat autentikë. Prej kur? Që nga fillimet e shekullit njëzet, gjatë Mbretërisë Serbe, Kroate e Sllovene, Luftës së Parë Botërore e deri në Luftën e Dytë Botërore, pothuaj të gjitha familjet shqiptare kanë qenë të detyruara nga pushteti që mbiemrave të tyre t’u shtojnë edhe mbaresën sllave „ iq“ ose „ viq“. Ky imponim i padrtejtë, i paligjshëm, në kundërshtim me të gjitha konventat ndërkombëtare për të drejtat themelore të njeriut dhe të pakicave, që iu bë shqiptarëve nga pushteti sllav ( serbo-malazias), kishte për qëllim asimilimin ( sllavizinin) e qytetarëve të përkatësisë shqiptare. Ky veprim ishte jo vetëm vepër e rëndë e pushtetit serbo-malazias, por ishte shkelje flagrante e të drejtave të njeriut dhe atyre nacionale. Kështu brenda natës Gjoni është bërë Gjonoviq, Gjeloshi është bërë Gjelosheviq,
Më gjerësisht mund ta lexoni në numrin “749” të revistës Koha Javore