Një jetë për kulturën, arsimin dhe kombin

Luljeta Avdiu – Cura

Në shkollën e vjetër në Katërkollë
Bahri H. Brisku lindi në Ulqin në vitin 1933, ku edhe përfundoi shkollën fillore. Studimet e mesme i vazhdoi në Gjimnazin Real në Cetinë, ndërsa Normalen e kreu në Shkup, kurse Shkollën e Lartë Pedagogjike për Gjuhë dhe Letërsi Shqipe dhe Fakultetin e Letërsisë Jugosllave e Botërore në Shkup. Në Beograd përfundoi studimet pasuniversitare për gazetari, ndërsa më pas vazhdoi studimet pasuniversitare për Gjuhë dhe Letërsi në Zagreb dhe Prishtinë. Gradën shkencore të magjistrit të shkencave filologjike e fitoi me studimin mbi Lirikën popullore në trekëndëshin Ulqin-Shestan-Bregu i Bunës. Më vonë, u nderua me titullin doktor i shkencave albanistike.
Në kuadër të seminareve të albanologëve në Universitetin e Prishtinës, mbajti ligjërata dhe kumtesa mbi tema të rëndësishme, si: Servantesi në Kalanë e Ulqinit dhe Vlerat e krijimeve popullore të shqiptarëve në Mal të Zi. Gjatë karrierës së tij të pasur, Bahriu punoi si mësimdhënës në Mal të Zi, Kosovë dhe Maqedoni. Për më shumë se 20 vjet, kontribuoi si gazetar në të përditshmen Rilindja, ndërsa për disa vite drejtoi revistën mujore Horizonti si kryeredaktor. Mori pjesë rregullisht në kongreset e letërsisë popullore dhe etnografisë të ish-Jugosllavisë dhe në shumë simpoziume shkencore me kumtesa.
Bahri Brisku ka botuar mbi 300 kumtesa në fusha të ndryshme dhe një sërë veprash studimore e letrare, ndër të cilat dallohen: Rudina magjike, Studime shqiptare: Lirika popullore në trekëndëshin Ulqin-Shestan-Bregu i Bunës, Deti dhe detarët në letërsinë popullore shqiptare, Kusarët dhe detarët shqiptarë dhe kontributi i tyre në mbrojtjen e autoktonisë shqiptare, Gjurmë dhe hije (roman), Këngët popullore të shqiptarëve në Mal të Zi, Pa bashkimin kombëtar nuk ka liri për shqiptarët, Kronikë jetësore (roman) dhe Kuvendi i intelektualëve mbarëkombëtarë në Stamboll. Gjatë jetës së tij, ai punoi vazhdimisht për grumbullimin dhe studimin e trashëgimisë popullore shqiptare dhe shërbeu si redaktor dhe recensent i shumë veprave të autorëve të ndryshëm.
Për shkak të bindjeve të tij kombëtare, Bahriu u përndoq dhe u burgos disa herë. Pas demonstratave studentore në Kosovë më 1968, ai u arrestua dhe vuajti një dënim të rëndë në Kullën e Husos në Podgoricë. Më herët, në vitin 1958, ishte burgosur në Prishtinë; më 1976 në Prizren dhe Lipjan, ndërsa pas ngjarjeve të vitit 1981 u dënua me shtatë vjet burg, të cilat i vuajti në Kotorr dhe Spuzh.
Ka kryesuar Shoqatën e Ish-Të Burgosurve Shqiptarë në Mal të Zi. Ishte gjithashtu anëtar i kryesisë së Shoqatës Bashkimi i Krijuesve Shqiptarë në Mal të Zi dhe i disa organizatave të tjera kulturo-artistike. Për veprimtarinë e tij të shquar krijuese dhe vuajtjet e tij, Bahriu është nderuar dhe dekoruar nga shumë institucione prestigjioze.
(Biografia u mor nga libri “Këngë popullore të shqiptarëve në Mal të Zi-Bahri Brisku).

Çifti Basri dhe Medete Brisku në shkollën e Katërkollës punuan në vitet shkollore 1964-65, 1965-66, 1966-67.
Medete Brisku (1934-1999), lindi në Bitol të Maqedonisë. Shkollën fillore dhe të mesmen (Normalen) i kreu në Shkup. Po në këtë qytet kreu edhe shkollën e lartë. Punoi në Maqedoni, Kosovë dhe Mal të Zi (Ulqin). Për herë të parë në shkollën e vjetër në Katërkollë punësohen në vitin shkollor 1964-65. Në këtë shkollë punuan tri vjet të plota shkollore. Kohën më të madhe si mësuese Medetja e kaloi në shkollën “Marshall Tito”-Ulqin, ku edhe u pensionua në vitin 1997.
Puna e saj në shkollën e Katërkollës sikur solli një përvojë të re, frymë të re në rrethin shoqëror dhe në procesin arsimor, ngase ditarët e punës plotësoheshin në gjuhën shqipe.
(Nga libri Arsimi shqip në Anë të Malit 1945-85).

“Bahri Brisku: Mësuesi që Ringjalli Frymën Kombëtare dhe Kulturore në Shkollën e Katërkollës”
Puna si mësues në shkollën e Katërkollës ishte një mundësi e jashtëzakonshme për nxënësit, pasi ai nuk ishte vetëm një mësues me njohuri të thella akademike, por gjithashtu një aktivist i përkushtuar për çështjen kombëtare shqiptare. Puna e tij si mësues ka ndikuar në pasurimin e procesit arsimor dhe ka sjellë një frymë të re që ishte e lidhur ngushtë me identitetin kulturor dhe kombëtar shqiptar. Për më tepër, angazhimi i tij në organizata kulturore dhe shkencore ka pasuruar më tej ambientin arsimor në këtë shkollë, duke u dhënë nxënësve mundësinë të njohin dimensione të kulturës dhe historisë shqiptare.

Me të drejtë Dr.Hajrullah Koliqi shkruan për të ndjerin Bahri Brisku në librin “Ndriçime hulumtimesh dhe kontribute për çështjen shqiptare”:
Bahri Brisku nuk e pati asnjëherë shqetësimin e dallëndyshes, sepse ishte dhe qëndroi gjithnjë i bardhë. Ky intelektual me vështrim shqiponje i qëndrueshëm si druri i ullirit, i përballoi me dinjitet të gjitha stuhitë dhe krajatat e kohëve të liga. Qëndroi dinjitoz dhe nuk u struk. Asnjëherë nuk u step as nuk qëndroi nën hije. Nuk u shortua, as nuk e mohoi vetveten, nuk ushqente iluzione as nuk ra në prehrin e askujt, të asnjë demagogu apo demagogjie. Nuk e shpërdoroi emrin e atdheut, por u njësua me të. Nuk kishte as nuk ka asnjë paragjykim ndaj të tjerëve, por as kompleksin e inferioritetit ndaj vetes e kombit të tij. Në personalitetin e tij shkrihen natyrshëm dega e ullirit të paqes edhe deti i dallgëve.

Ndërsa gazetari i ndjerë Shemsi Mehmeti po në të njëjtin libër la shënim këta rreshta të arta:
Sidoqoftë, Bahri Brisku, aktivitetin e vet për të drejtat e mohuara të shqiptarëve në Mal të Zi nuk e ndërpreu asnjëherë. E nisi këtë punë sa ishte mësues i ri në Ulqin, ku pas mësimit organizonte edhe aktivitete kulturore me të rinjtë shqiptarë. Kjo u “vrau” syrin pushtetarëve, ndaj e transferuan në shkollën fillore të Ostrosit. Edhe atje nuk qëndroi i “rehatshëm”. Me nxënës shkroi dhe shpërndau tri herë afishe përmes të cilave kërkohej lejimi i hapjes së shkollave të mesme në gjuhën shqipe. Ishte ky një hap i guximshëm i tij dhe i nxënësve, por njëheri edhe si një “injeksion” për ulqinakët që ato vite e kishin përzier shqipen me fjalë të gjuhës tjetër dhe kishte rrezik që shqipja të bastardohet, bile dalë nga dalë edhe të harrohet.
Të dy këta tekste ofrojnë një tablo të pasur për Bahri Briskun, duke e paraqitur atë si një figurë të shquar në mbrojtjen e identitetit kombëtar dhe kulturës shqiptare. Teksti i parë fokusohet më shumë në përmasën e tij morale dhe intelektuale, ndërsa i dyti thekson kontributin e tij si aktivist dhe lider komunitar. Së bashku, ato japin një vlerësim të plotë të jetës dhe veprës së tij, duke e ngritur atë si një shembull frymëzues për brezat e ardhshëm.

Të fundit

më të lexuarat