Në kilometrin e pestë të rrugës magjistrale nga Plava shpie për në Guci, në anën e djathtë të luginës piktoreske të lumit Luça, mu rrëzë e përball bjeshkës se Visitorit të lartë, thepisur e kreshnik, fillon shtrirja e Martinajve, fshat i Komunës së Gucisë, i cili dikur radhitej ndër vendbanimet më të mëdha atëherë të Komunës së Plavës, i cili numëronte më se 80 familje me mbi 500 banorë, kryesisht të popullatës shqiptare. Por, mjerisht, migrimi dhe emigrimi e ka bërë të veten. Sot numri i familjeve dhe i banorëve ka rënë dukshëm. Shpërngulja mjaft e shprehur, sidomos e të rinjve e kohët e fundit edhe të rejave, e madje edhe të moshuarve, është mllefi dhe brenga më e madhe e tij, ngase gjysma e shtëpive familjare janë të mbyllura me dry, e çelja e dyerve të ca prej tyre bëhet në muaj e verës, kur pronarët në diasporë vijnë për t’i kaluar ca ditë të pushimeve të veta vjetore me ose pa familje. E gjithë kjo, është pasojë e shprehur e papunësisë, e cila i ka detyruar ta braktisin atë, për të kërkuar në Diasporë anekënd botës kushte më të mira jetësore për vete dhe familje.
Mirëpo, edhe përkundër gjithë kësaj, ajo që më së shumti e karakterizon dhe e bën të zëshëm dhe më të theksuar, është fakti se fshati Martinaj është truall burimi i një numri vërtetë të madh intelektualësh profilesh të ndryshme profesionale, të cilët kontributin e vet e shprehin në komunat e Plavës e Gucisë, në ca qendra të Malit të Zi, në Kosovë e Shqipëri, në Evropë e SHBA dhe anekënd botës. Njëri ndër ta është edhe mjeku specialist i pediatrisë, Dr. Salih Jashar Balidemaj.
U lind më 11 qershor të vitit 1952 në fshatin Martinaj të Komunës së Gucisë nga e ëma Shemë Elez Ulaj-Balidemaj dhe i ati Jashar Miftar Balidemaj, në një familje tipike tradicionale shqiptare me veti dhe tipare atdhedashëse, patriotike, mikpritëse e bujare, në familje ku prindërit, babai Jashari bujk dhe nëna Shema amvise (tani të ndjerë), rritnin aso kohe pesë fëmijë, katër djem (Salihin, Halilin, Ramadanin e Qamilin) dhe një vajzë (Fatimen). Salihi ishte fëmija i parë në jetë në familje, ndonëse dy djem para tij vdiqën nga sëmundja e fruthit, nga e cila edhe Salihi si foshnje ka qenë i prekur rëndë, por e ka përballuar pa pasoja. I rritnin në kushte të vështira ekonomiko-sociale, në të cilat si shumica e familjeve të kësaj ane mbijetonin me punë të përditshme bujqësore e blegtorale, duke bërë përpjekje që t’i edukonin e arsimonin dhe i orientonin në rrugëtimin drejt dritës, dijes e përparimit.
Salih Jashar Balidemaj, shkollimin fillor katërklasësh (I-IV) e ka kryer në vendlindje – në Martinaj, ndërsa katër klasët e ciklit të lartë (V-VIII), i ka kryer në Shkollën Fillore tetëvjeçare “Xhafer Nikoçeviq” në Guci, në kohën ku ai me gjeneratën e vet pati fat të mirë, sepse në vitin shkollor 1959/60 të shekullit të kaluar pas ndërprerjes trevjeçare të mësimit në gjuhën shqipe në shkollën tetëvjeçare në Guci dhe ne atë katërvjeçare në Martinaj, por jo edhe në fshatin Vuthaj, me vendimin e qeverisë së atëhershme të Malit të Zi, sërish hapet mësimi në gjuhën amtare (shqipe). I emocionuar bën me dije se deri në përfundimin e klasës së tetë të shkollës fillore mbante mbiemrin Balidemiq si pothuajse të gjithë nxënësit tjerë shqiptarë të trevës së Plavë-Gucisë që mbiemri u përfundonte me prapashtesën -iq ose -viq, gjithnjë deri në lejimin e korrigjimit nga organet kompetente e qeverisë, kur edhe e bëri korrigjimin prej Balidemiq në Balidemaj.
Ndonëse në atë kohë kur e kreu shkollën fillore në Plavë e Guci nuk kishte shkollë të mesme me mësim në gjuhën shqipe, vendimi i prindërve të Salihit ishte që ai shkollimin e mesëm ta vazhdojë në Kosovë dhe ata në Pejë, ku shkolloheshin shumica e nxënësve të kësaj ane. Dëshirën e prindërve Salihi e qet në vend duke u regjistruar në Gjimnazin “11 Maji” të Pejës të cilin si nxënës i klasës së parë e vijon deri në përfundim të gjysmëvjetorit të parë kur për shkaqe objektive e braktis atë dhe kalon për t’i vazhduar mësimet në gjysmëvjetorin e dytë në Gjimnazin e Rahovecit, në të cilin e përfundon shkollimin e mesëm katërvjeçar, ku veçohet si nxënës i rregullt, i përpiktë, i sjellshëm dhe shembullor në mësime.
Pas diplomimit në Gjimnazin e Rahovecit dhe marrëveshjes e konsultimit me prindër, Salihi ia mësyn Prishtinës për t’u regjistruar në Fakultetin Juridik. Në Prishtinë para godinës së Teatrit të atëhershëm Krahinor, rastësisht takohet me kushëririn e vet Ukë Avdyl Balidemaj, i cili ishte student i Fakultetit Ekonomik. Pas përshëndetjes dhe njoftimit të qëllimit të ardhjes në Prishtinë, Uka (kushëriri) shikon dokumentet e tij dhe e pyet se në cilin fakultet dëshiron të regjistrohet. Në rregull, i thotë dhe i sugjeron të kthehet në shtëpi sepse nuk kishte ku të vendoset përkohësisht.
Në kohën kur fillon regjistrimi i semestrit, në muajin shtator Salihi shkon në Prishtinë për ta regjistruar atë dhe më pas për t’i ndjekur ligjëratat. Por, has në befasi të papritur. Në Fakultetin Juridik nuk e gjen veten. Ku ta takoj kushëririn Ukë? i bën pyetje vetes. Aty para godinës së Teatrit në mbrëmje në kohën e daljes në korzo, ku e ka takuar herën e parë. Dhe mu aty edhe takon. Edhe pse ishte i mllefosur, ishte i përmbajtur në bisedë. Uka e njofton se e kishte regjistruar në Fakultetin e Mjekësisë e jo në atë Juridik, pa detyrim të dhënies së paraparë të provimit pranues, falë rezultatit shembullor në shkollën e mesme. Kështu ëndrra e Salihit si fëmijë të bëhet mjek, i bëhet realitet, duke iu falënderuar vigjilencës së kushëririt Ukë.
Me mund dhe sakrificë, me batica dhe zbatica jetësore me të cilat përballet gjatë studimeve, e përfundon Fakultetin e Mjekësisë në afat të rregullt kohor.
Sipas dëshirës që kishte dhe obligimit që ndiente, Salihi me diplomën e mjekut kthehet në vendlindje për të dhënë kontributin e vet në shëndetësi.
Në muajin nëntor të vitit 1981 të shekulli të kaluar, Dr. Salihi fillon punën në Shtëpinë e Shëndetit në Plavë. Në atë kohë ai ishte i martuar me tekniken e farmacisë, zonjushën Besë Shaban Gjonbalaj nga fshati Vuthaj, ku edhe ajo fillon punën në detyrën e farmacistes në Barnatoren e qytetit të Gucisë. Me vete nga Prishtina në vendlindje – Martinaj, sollën edhe djalin Besfortin. Në Martinaj iu bashkuan familjes së ngushtë – prindërve, për të cilët filloi një jetë e re. Pas përfundimit të stazhit të paraparë trevjeçar të punës praktike në Spitalin e përgjithshëm të Beranit, merr titullin mjek i përgjithshëm. Gjatë punës që kryente në ordinancën e vet, në veçanti atij i pëlqente ofrimi i ndihmës shëndetësore – mjekimit të fëmijëve, të cilën e kryente me shumë dëshirë. Nga kjo Dr. Salihit i lind dëshira që specializimi i tij të jetë mu nga pediatria.
Dëshirën e flaktë për ta ndihmuar vendlindjen në ofrimin e ndihmave shëndetësore, në ndërkohë e bën realitet, kur në marrëveshje me bashkëfshatarë, lokalin e sallës për takime, tubime e manifestime në katin përdhes të godinës shkollës në Martinaj e rregullon dhe e shndërron në ordinancë mjekësore, në të cilën punon vullnetarisht dy vjet nga një orë në ditë, pas orarit të punës së rregullt që e bënte në Shtëpinë e Shëndetit në Plavë.
Mirëpo, mantilbardhi, doktor Salihi, humanitetin e vet të punës vullnetare shëndetësore e shpreh edhe në forma të tjera veprimi. Dera e jashtme e shtëpisë së tij familjare, natë e ditë ka qenë e çelur për pacientë, sepse një dhomë të shtëpisë e ka bërë ordinancë mjekësore, ku në çdo kohë i ka pranuar pacientët martinas, por edhe të vendbanimeve të tjera në rrethinë, të cilëve pa përtesë ua ka ofruar ndihmat e kërkuara shëndetësore. Pos kësaj, ai madje me çantën e mjekut në dorë dhe statoskop në qafë, ka shkuar në shtëpitë familjare të fshatit, ku pos kontrollit mjekësor, ka kryer edhe shërbimet e teknikëve medicinalë, në dhënien e injeksioneve, infuzioneve, etj., edhe intervenime të shpejta duke ua shpëtuar edhe jetën.
Dr. Salih Jashar Balidemaj, aktivitetin e vet të punës e ka dëshmuar edhe si mësimdhënës. Dy vite shkollore ka dhënë mësim në Shkollën e Mesme “Beqo Bashiq” të Plavës, si kuadër deficitar me iniciativën dhe angazhimin e të cilit është bërë e mundshme hapja me kohëzgjatje katërvjeçare e mësimit, e cila në këtë shkollë mungonte për nxënësit me mësim në gjuhën shqipe.
Në vitin 1986, doktor Salihit i ndahet specializimi nga dega e Pediatrisë. Dy vite udhëtoi për në Beran nga 50 km në një drejtim për t’u pasuruar me dituri dhe përvojë profesionale mjekësore në Spitalin e qytetit të Beranit, i cili ishte qendra me e afërt spitalore në veriun e Mali të Zi.
Pas dy vjetësh të kaluara në Spitalin e Beranit, Dr. Salihi specializimin e vazhdon në Qendrën Klinike të Zagrebit. Në Zagreb vazhdoi studimet postdiplomike nga lënda e pediatrisë klinike, të cilat i përfundoi me sukses në muajin mars të vitit 1991. Pas specializimi kthehet në Plavë dhe vazhdon punon në detyrën e pediatrit në Shtëpinë e Shëndetit në Plavë, prej nga kishte shkuar në specializim.
Në vitin 1996, Dr. Salihit i mbushet mendja për ta hapur Ambulancën pediatrike private me seli në Plavë. E ndërpret punën e përhershme në Shtëpinë e shëndetit, edhe pse në atë kohë sistemi i punës private ishte ende i padefinuar në Mal të Zi.
Në vitin 1998, Plava me rrethinë popullohet me banorë – refugjatë nga Kosova, rast ky që Dr. Salihin e motivon që sërish të kthehet në punë në Shtëpinë e shëndetit në Plavë. Në periudhën e luftës në Kosovë, aktivitetin thelbësor Dr. Salihu ia kushton shëndetit të popullatës në përgjithësi. Gjatë asaj kohe të shërbimit, atij nuk i ka ndodhur asnjë rast vdekjeje i pacientëve. Mbahet mend edhe shkolla e fshatit Meteh, jo larg Plavës, ku Dr. Salihi me ca mjekë të tjerë dhe teknikë medicinalë, e kanë përballuar me sukses situatën e ndërlikuar dhe mjaft të rrezikshme.
Në vitin 2000, doktor Salihi bashkë me familjen lëshon vendlindjen e punën në Plavë dhe vendoset në Prishtinë. Atje punon në QFM nr. 4 dhe në QFM në Hajvali.
Në vitin 2003, hap Ambulancën specialistike pediatrike në Prishtinë, në te cilën edhe tani punon.
Dr. Salih Jashar Balidemaj, pos punës së vet të suksesshme në mjekësi, aktivitetin e vet shumëpërfshirës e universal dhe human e ka shprehur edhe në veprimtari të tjera jetësore, përmes organizimit dhe ndërmarrjes së një vistër aksionesh vërtet të rëndësishme në avancimin dhe transformimin bashkëkohor të vendlindjes.
Me iniciativën dhe vullnetin e tij, i ndihmuar dhe përkrahur nga bashkëfshatarët, sallën në katin përdhes të godinës së shkollës së fshatit e kthen në shërbim e përdorim të nevojave të fshatarëve, në të cilën fillojnë të organizohen dhe mbahen aktivitete dhe manifestime të ndryshme kulturore e artistike. Në vitin 1991, doktor Salihi ngjalli iniciativën për ndërtimin e objektit të Shtëpisë së Kulturës në Martinaj, e cila në mbështetje të bashkëfshatarëve vendas dhe të atyre në Diasporë, u realizua me vetëkontribut dhe punë vullnetare.
Doktor Salihi, ndikim të madh pati edhe në organizimin e një sërë aktivitetesh aksionale, në zgjidhjen e ca çështjeve kruciale të vendlindjes: rregullimi i ujësjellësit të ujit të pijshëm, instalimin dhe vendosjen e rrjetit telefonik nëntokësor me central në Martinaj, rregullimin, zgjerimin dhe asfaltimin e pjesshëm të ca rrugëve e rruginave lokale, rrjetin e ndriçimit të rrugës qendrore të fshatit, aktivitetin për ndërtimin e urës mbi lumin Luça, e cila përmes rrugës lokale Martiraj-Vishnjevë, lidh edhe ca fshatra të tjera, iniciativa në pengimin dhe ndalesën e përdorimit të muzikës së huaj në raste gazmendi e dasme.
Dr. Salih Jashar Balidemaj, ka qenë aktiv edhe në detyrat dhe angazhimet politike e shoqërore: ka qenë kryetar i LD në MZ, dega në Plavë-Guci në mandat 6-vjeçar (1991-1997), anëtar i delegacionit të Komunës së Plavës në vizitë të Ministrisë së Punëve të Jashtme të Republikës së Shqipërisë, për hapjen e pikës (kalimit) kufitare Gërçar-Vermosh, si dhe për ngritjen e një përforcuesi satelitor po ashtu në Vermosh, etj. Ka qenë anëtar i delegacionit të Plavës në vizitë të Bashkisë së Tiranës, kryetar i së cilës ishte Sali Kelmendi me prejardhje nga Martinajt. Dy herë ishte në vizitë zyrtare shqiptarëve në Nju Jork dhe Detroit. Gjatë viteve 1998/99, ishte i emëruar si udhëheqës për përcjelljen e sjelljes së punëtorëve shëndetësorë ndaj popullatës kosovare (refugjatëve)nga Ministria e Shëndetësisë së Malit të Zi.
Dr. Salih Jashar Balidemaj është prind i tre fëmijëve, dy djemve: Besfortit (1981) e Shkrepit (1982) dhe i një vajze Cucës (1984), të gjithë familjarë, me ngritje superiore profesionale, me të citët dhe me bashkëshorten Besën, jeton dhe punon në Prishtinë.