Fshati Vuthaj i Komunës së Gucisë, dikur ishte njëri ndër vendbanimet më të mëdha në Komunën e Plavës. Aso kohe, numëronte mbi 200 familje me mbi 1.200 banorë tërësisht të popullatës shqiptare. Është fshat piktoresk përballë Alpeve të thepisura shqiptare, e rrënzë bjeshkëve të larta me pyje e kreshta, Bjeliçit, Ropojanit e Zastanit, me pozitë kodrinore, me bukuri e atraksione të rralla natyrore (kanjone, ujëvara, lugina, bregore e shpella), të cilat janë motiv joshës të shumë vizitorëve nga komuna, por edhe e turistëve mysafirë anekënd botës, të cilët fitojnë përshtypjen se kanë të bëjnë me një trevë atraksionesh e bukurish që ka krijuar natyra, të cilat rrallë kund mund t’i gjeni, si Ujëvara Gërla (te Hartini), Syri i kaltër (i Skavkaçit), Krojet e Ali Pashë Gucisë, etj.
Pos objektit të shkollës fillore katërklasëshe, atij të shtëpisë së kulturës, në të cilën gjendet biblioteka, salla për takime, tubime e akademi solemne, në muret e të cilës janë të ekspozuara fotoportretet e personaliteteve të shquara nga lëmit e ndryshme nga fshati dhe më gjerë, një vistër shtëpizash për destinacione turistike, ka edhe muzeun etnografik të hapur para ca vitesh.
Por, gjithsesi, fshati Vuthaj më tepër veçohet, njihet dhe përmendet si vatër e denjë dhe e paepur e shumë ngjarjeve dhe ndodhive historike, por edhe të trashëgimisë etnokulturore dhe të identitetit kombëtar shqiptar. Mirëpo, ajo që më së shumti e karakterizon dhe e bën të zëshëm dhe më të theksuar, është e dhëna se fshati Vuthaj është truall burimi i një numri shumë të madh intelektualësh e profilesh të ndryshme profesionale, të cilët kontributin e vet e japin në komunat e Plavës dhe të Gucisë, në Kosovë, Shqipëri e Maqedoni të Veriut, në ca qendra të Malit të Zi, por edhe anekënd botës. Njëri ndër ta është profesori i gjuhës dhe letërsisë shqipe dhe veprimtari universal i krijimtarisë letrare, Idriz Xh. Ulaj, jeta dhe veprimtaria gjithëpërfshirëse e të cilit është mjaft e bujshme.
U lind të fshatin Vuthaj të Komunës së Gucisë, më 10 gusht të vitit 1942. Në moshën katërvjeçare mbeti jetim me vëllain Rustemin dhe motrat Fatimen e Talen, ngase babai Xhema u vra në Luftën e Dytë Botërore. Katër klasët e ciklit të ulët (I-IV) të shkollës fillore i kreu në Vuthaj. Pas kryerjes së klasës së gjashtë në shkollën fillore të Gucisë, në vitin 1955/56, u detyrua që për tri vite shkollore ta ndërpresë shkollimin e mëtejmë fillor, ngase pushteti i atëhershëm në shkollën e Gucisë dhe në atë katërklasëshe në Martinaj, e ndaloi zhvillimin e mësimit në gjuhën shqipe, për ta vazhduar pas tri vitesh në klasën e shtatë, kur sërish në shkollën e Gucisë e hapën pishtarët dhe entusiazistët e arsimit shqip, mësimdhënësit e rinj Ramadan Gjonbalaj, Ramë Qosaj dhe Hysen Novaj, të cilët aso kohe në supet e veta ngarkuan tërë barrën e edukimit dhe arsimimit në ciklin e lartë fillor në këtë anë.
Pas kryerjes së shkollës fillore tetëvjeçare në Guci, në vitin shkollor 1961-62, bashkë me motrën e vet Talen, regjistrohet në shkollën normale (të mësuesisë) “Dimitrije Tucoviq” në Prizren, të cilën në afat të rregullt e kryejnë me sukses. Fakultetin Filozofik, dega Gjuhë dhe letërsi shqipe, e kryen në Prishtinë. Në vitin 1967 e fillon punën si mësimdhënës në Shkollën Fillore “Gjergj Fishta” të Prishtinës, ku punon deri në vitin 1971. Në vitin 1972 kalon me punë në Shkollën e Mesme Teknike “19 Nëntori” dhe njëkohësisht edhe në Gjimnazin “Xhevdet Doda” në Prishtinë. Në fund të vitit 1972 punësohet në NGB “Rilindja”, lektor – gazetar i revistës javore “Zëri i rinisë”, ku kontributin e vet profesional e kryen me sukses gjithnjë deri në shuarjen e saj, më 31 dhjetor të vitit 2006.
Veprimtari i denjë, Idriz Xh. Ulaj, është krijues që ka bërë emër në letërsinë shqipe.
Qysh i nxënës i shkollës normale në Prizren (1962), ka filluar të krijojë dhe botojë vjersha (poezi) për fëmijë dhe të rritur nëpër gazeta dhe revista të ndryshme brenda dhe jashtë Kosovës. Krahas poezisë, shkruan edhe prozë dhe satirë (në satirë njihet me pseudonimet: grethzori, shokzori, etj.). Poezitë e tij janë përkthyer e botuar në gazetat e revistat në gjuhët kroate, turke, sllovene, serbe, rumune, suedeze, etj.
Veprimtari universal i zhanreve dhe opuseve të letërsisë shqipe, Idriz Xh. Ulaj, merret edhe me studime etnografike. Ka botuar disa artikuj mbi gjenezën e shqiptarëve të Plavës e Gucisë. Në këtë lëmi, nga gjuha malazeze ka shqipëruar, përgatitur dhe botuar dy libra etnografiko-historik për Malësinë e Madhe dhe për krahinën e Plavës dhe Gucisë, materiale këto të regjistruara, të sistemuara dhe të arkivuara në vitet 1915-1921, në arkivin e Cetinës.
Krijuesi i mirënjohur letrar nga fshati Vuthaj i Komunës së Gucisë, Idriz Xh. Ulaj, njihet edhe si shqipërues i denjë i poezisë së poetëve malazezë, sllovenë, boshnjakë, etj. Është i përfshirë në disa antologji, monografi dhe leksikone të shkrimtarëve brenda dhe jashtë trevave shqiptare: “Në prehër të jetës së re”, doracak për nxënës të shkollës fillore – grup autorësh, botim i Entit Republikan për Përparimin e Shkollave, Podgoricë, 1976; “Leksikoni i shkrimtarëve të Jugosllavisë”, botim i Shoqatës së Shkrimtarëve të Vojvodinës, Novi Sad, 1986; “Leksikoni i shkrimtarëve shqiptar” 1501-1990, Hasan Hasani, botim i revistës “Shkëndija”, Prishtinë, 1994; “Dritaren lëre hapur”, autorë shqiptar nga Mali i Zi, botim i “Art Club”, Ulqin, 1999; “Portrete shkrimtarësh”, Demir Behluli, botim i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, Prishtinë, 2002; Bibliografia e revistës “Koha”, 1978-1989, Tahir Foniqi, botim i Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës, Prishtinë, 2004; “Degë e drurit të urtë”, letërsi e bukur shqipe për fëmijë e të rritur, Hajro Ulqinaku, botim i Asociacionit “Ulqini”, Ulqin, 2008; “Dritaren lëre hapur” (shqip-kroatisht), botim i Qendrës së Emigrantëve të Malit të Zi, Podgoricë, dhe i Bashkësisë Nacionale Malazeze “Zagreb”, Zagreb, 2010; “Albumi i shkrimtarëve shqiptar” (në 100-vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë), S. Gashi, Prishtinë, 2012.
Idriz Xh. Ulaj, prej vitit 1984, është anëtar i Lidhjes së shkrimtarëve të Kosovës dhe bashkëpunëtor i jashtëm i Institutit Albanologjik të Prishtinës.
Krijimtaria e begatë dhe shumëpërfshirëse letrare e Idriz Xh. Ulajt është përmbledhur dhe botuar në këto vepra: “Këngë popullore nga Gucia” (në 100-vjetorin e Lidhjes së Prizrenit), botim i vetë autorit, Prishtinë, 1978; “Prizma” (poezi), botim i “Rilindjes”, Prishtinë, 1980; “Edhe një orë dritë” (poezi), botim i “Pobjedës” – i revistës “Koha”, Podgoricë, 1980; “Zilet e gëzimit” (bashkautorë), libër leximi për klasën e dytë të shkollës fillore, botim i Entit të Teksteve dhe Mjeteve Mësimore, Podgoricë, 1983; “Mjekësi popullore botërore”, receta nga mjekësia alternative, botim i revistës “Kosovarja”, Prishtinë, 1994; “Zilet e stinëve” (poezi për fëmijë e të rritur), botim i “Ura”, Prishtinë, 2007; “Këngë dhe vajtime nga krahina e Plavës dhe Gucisë”, botim i Institutit Albanologjik, Prishtinë, 2009; “Prozë popullore nga krahina e Plavës dhe e Gucisë”, botim i Institutit Albanologjik, Prishtinë, 2011; dhe “Vite me dy stinë”, botim i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, Prishtinë, 2012.
Idriz Xh. Ulaj, veprimtarinë e vet letrare e ka shprehur edhe përmes shqipërimit dhe botimit të këtyre veprave: “Nahija e Plavës dhe Gucisë” (“Plavsko – gusinjska oblast”), vepër etnografiko-historike e autorit malazez Andrija Joviqeviq, botim i “Trend”, Prishtinë, 2009, dhe “Malësia” (“Malesia”), vepër etnografiko-historike e autorit Andrija Joviqeviq, botim i “Ura”, Prishtinë, 2010.
Krijuesi letrar, Idriz Xh. Ulaj, është në pension dhe me bashkëshorten Hyrën jeton në Prishtinë, por muajt e verës i kalon në vendlindje, në fshatin Vuthaj, mu rrënzë Alpeve të thepisura shqiptare, të cilin e don shumë, dhe të cilit ia ka kushtuar ca poezi dhe pjesë të tjera të krijimtarisë letrare.