U takova në dyqanin e këpucëve me Bahri Karaminxhon. Pas ia dhurova librin më të ri ku jam bashkëautor me shkrimtarin Hajro Ulqinaku, “Shkolla shqipe në Ulqin-historiku dhe veteranët, ai më pyeti:
“Çka je duke shkruar tash?” U përgjigja:“Jam në përgatitjen e librit për mërgimtarë”. Baroja vazhdoi:
“Un kam fejsbuk. Më së shumti e lexoj Ismet Karamanagën dhe Vildana Zhubin. Pse nuk shkruan për Vildanën?
Ilvana Vani Musliçiq ma gjeti telefonin e Vildanës. Ato janë shoqe qysh nga fëmijëria.
1 gusht 2023. Kontaktova me Vildanën. Pastaj ajo më shkruan:
“Ishte knaqësi edhe nder me u dëgjua me ju. Shëndet edhe gëzime paçi gjithmonë. Selam Netes dhe gjithë familjes prej meje. U nigjofshim për të mira dhe fat”.
Gjeranat e Ulqinit
Vildana u lind në Gjerana, në mars të vitit 1959. Ajo shprehet:
“ Gjeranat, në bregun jeshil si fildish , për mu vendin ma të dashtun të Ulqinit, si f’mi i tretë, si motra e vllaut tim Sefer Dibra dhe motra Hasije Dibra Buzuku dhe vajza e prindëve Fadil Dibra dhe File Shurdha.
Gjyshi Ibrahim Husho Shurdha, babë i katër varzave, Mejreme Shurdha Resulbegu, Safije Shurdha Hasanaga, Fahrije Shurdha Milla dhe nanës time, e bjen dhandrin, babën tim në shtëpinë e vet dhe ky ishte fati im me le ne Gjerana, në atë bukuri hyjnore që për veç ngjyrës jeshile, gurgullimës ujit ke kroni i Kajushit dhe cicirrimës së zogjëve, nuk ka pasë gja tjetër”.
Kapidan Selim Shurdha, pronari i anijes më të famshme ulqinake “Gloria” e ka pasur Husho Shurdhën djalë xhaxhai. E kishin kushëririn, Toufik Shurdhën që e kosideronin si vëlla dhe axhën Sahitin.
Vildanën qysh të vogël çdo gjë e bukur e ka fascinua por edhe çdo padrejtësi e ka mërzitë. E kush e inspironte?
Çdo gjë, një gjeth, një fjalë, një gëzim, një lule, japraku, luleshega, peta me gjel… ose, ose një politikan.
Por më së shumti malli për Gjeranat ku aty ende sheh ëndrrat e veta…
Malli pra për vendlindje
E përmend nanën e saj:
File Shurdha Dibra, e lindur më 1923, një ndër varzat e para shqiptare në Mal të Zi që u jep mësim dhe lexim shumë grave Ulqinake. Mësohej nëpër shtëpi atëherë, në shtëpinë e Alush Lamos që e kishte shëndrruar një pjesë të shtëpisë së vet në shkollë, sepse ende nuk lejohej që varzat të shkollohen. Shkollë shqipe as nuk kishte fare bile.
Letrat e nënës
Vildana i ruan letrat e saj në shaminë dhe arkën e kujtimeve! Sa herë tregonte që i kishte ardhë shumë vështirë dhe nuk ndjehej mirë si vajza e vetme në mesin e malazezeve, por gjyshi im tepër kishte pas dëshirë që vajza e tij më e vogla të shkollohet dhe nëna ime merr certifikatën për 8 vite mesim, në vitin 1935.
Nuk ishte lehtë fare atë kohë për një shqiptare. Ishte guxim dhe vullnet shumë i madh. E hoqi edhe ferexhen, është iniciatore që edhe shumë shqiptare tjera ngjyrën e zezë e zavendësojnë me ngjyra shumë ma të çelta dhe ma të bukura. Ishte aktiviste në kryesinë e frontit antifashist të grave. Dekorohet me medaljen e syrmit nga presidenti i Jugosllavisë së atëhershme, Josip Broz Tito.
Nëna gjithmonë i ka nisë bisedat me:
“T’pastë nana.”
Babai i Vildanës
Babai Vildanën e ka thirë Bardhe Ishte personi dhe fytyra më e dashur për të .Punonte në Kriporen tonë me aq zell dhe kurrë nuk e ka dëgjua duke u ankua në jetë.
Eh, babat gjithmonë janë për vajzën hero dhe shtylla që mbështetemi.
Shkollimi
Shkollën fillore e ka kryer në Boshko Strugar dhe më vonë në Marshall Tito, kurse gjimnazin në Vllaznim Bashkim. Në gjimnaz at kohë botohej fletushka “Fillimet” , me iniciativën e profesor Bajram Rexhës qëVildanën dhe 3-4 nxanës tjerë i kanë përzgjedh si dorën e tij të djathtë në realizimin e asaj fletushke, ku edhe aty botohen shkrimet e saj.
Vildana thotë:
”Ditët e gjimnazit ishin perlat më të bukura në vendlindjen time”.
Shkollimi në Sarajevë,
Prishtinë…
Ende pa mbush moshën 18 vjeçare shkon në studime në Sarajevë. Atje nisi rrugëtimi i jetës së saj me kahje tjetër.
Aty përfundoi edhe shkollën pedagogjike, derisa në Fakultetin e Pedagogjisë që regjistrova në Prishtinë, më mbeti për disa provime pa e përfundua për shkak të lëvizjeve Sarajevë – Prishtinë -Sarajevë.
Ishin shqiptarë të gjithë, nga të gjitha viset, por ma së shumti nga Ulqini dhe Gjakova.
Respekt për mësusesit
Botohet një shkrim i Vildanës edhe në një libër shkollor të Ulqinit, disa në Zërin e Rinisë dhe Rilindje, me respekt i përmend edhe mësuesin Muhamet Zejnelagën, profesoreshën Hava Pereziq. Me respektin më të madh gjithmonë e kujtohet edhe profesor Riza Rexha.
Martesa
Martohet e re në moshën 21 vjeçare. Prap nuk iku larg gjakovarëve, por ishin gjakovarë të Sarajevës.
Bashkëshorti Samiu jetoi mes Sarajevës dhe Prishtinës që e donte shumë, Parisit ku edhe ka përfunduar montimin në Akademinë e Filmit në Paris, dhe në fund jep frymën e fundit në Londër që kurrë nuk ia deshti zemra këtë qytet. Dhe nuk kishte faj.
Emigrimi në Londër
Shpërngulja jonë në Londër nuk ishte prej qefit!
Ishte detyrim!
Taman nisen fëmijët të rriteshin, rahatovën çdo gjë për qef në banesën në Sarajevë, u desht me i lanë pa kohë mendimi për me vendos. Thjesh me marrë rrugën e me ikë. Me lanë familje, fëmijët e vllaut në grykë të pushkës miq dhe shok. Prej një mërgimi, në mërgim tjetër. Dhe tash, na, djali vet pra ik përsëri nga lufta në Londër.
Por ky ishte vërtetë nji mërgim fare ndryshe.
I vrazhdë, i ashpër, i dhimshëm.
Erdhi në qytet të ri pa dashtë, pa ditë gjuhë pa njoft kënd.
Mësovi me pastrua, mësova me la enë, mësova me ruajtë fëmitë e botës.
Malli për vendlindjen. Në vend të huaj, i huaji të bahet i vet.
Vazhdon me beteja. Jo si hero, se nuk shte hero i askujt. Luftoi për vehte dhe familje, për djemtë Asdrenin dhe Besartin.
Punësimi si përkthyese
Në vitin 1999 nisi punën si përkthyese dhe ma vonë në GP (General Practice) ku ka përkthyer për shqiptarë, boshnjakë dhe gjithë imigrantët nga ish-Jugosllavia dhe Shqipëria. Ka qenë e kyçun shumë në projektet për refugjatë në Uestbourne Grove në një zonë të Londrës. Aty ka qenë vendi që e ka ndie vehten si në vendin e saj.
Në mars të këtij viti, nderohet nga zonja Adelina Badivuku-Toplica në mesin e disa heroinave që lanë gjurmë në diasporë.
Malli – nostalgjia për vendlindje
Vildana thotë:
“Ta hash një fik në mëngjez nga dega e fikut, të shkosh në plazë kur të teket, apo të trokasësh në derën e dikujt që të don pa i telefonua fare kur të kesh një mërzi, sepse ke nevojë të flasësh me dikënd, nuk paguhet me asnjë vlerë!”
Kur nuk jemi në vendlindje e ndjejmë shumë at mallë dhe na mbushet zemra disesi me at nostalgji!
Nostalgji ka çdo njeri për të kaluarën, edhe ai që kurrë nuk e len vendin e vet, por ajo është e njifishtë, deri sa ajo e jona është shumë më e madhe!
Të mëson mallin dhe dashurinë ndaj atdheut të vet, por të mëson edhe mirënjohjen ndaj dheut të huaj!
Malli, dashuria dhe mirënjohja, të trij janë thesar i bukur ta mbajsh në zemër gjithë jetën!
Është peshë, por është peshë e bukur!
Qytetet më të bukura:
Ulqini, Sarajeva, Prishtina
Vildana Dibra-Zhubi shprehet:
“Kam pasë fat me jetua mes qyteteve më të bukura: Ulqin, Sarajevë, Prishtinë dhe Ulqin!
Çdo bagazh të jetës e kam qitë në letër, çdo periudhë e jetës ka qenë ndryshe por edhe secila më ka dhanë diçka ndryshe në jetë!
Për talentin dhe dhuntinë time mund të flasin lexuesit.
Unë flas për shkrimet e mija që i shkruaj me thellësinë e zemrës.
Pa at ëndrrën time, unë nuk kam jetë
Ma ruaj! Është ymydi i vetëm në jetë!
(Nga libri në dorëshkrim “Valixhja nga Amerika-Mërgimtarë”)