Ndonëse të gjitha partitë politike janë deklaruar se mbështesin zgjedhjet e parakohshme parlamentare, por nuk janë angazhuar konkretisht në këtë drejtim. Çështja qendron të shumica aktuale parlamentare e cila ka 41 mandate, ku pa miratimin e tyre nuk mund të shpërndahet parlamenti dhe të shpallen ato nga presidenti i vendit. Por, duke marrë parasysh krizën aktuale politike e institucionale në vend, mbajtja e zgjedhjeve presidenciale do të jetë në favor të zhbllokimit të situatës e cila është e panjohur në kohën e pluralizmit.
Duke marrë parasysh se në ingerencat e kuvendit është caktimi i datës së mbajtjes së zgjedhjeve presidenciale, ato do të mbahen më 19 mars dhe do të jenë të katërtat pas shpalljes së pavarësisë së Malit të Zi, përkatësisht të shtatat nga vendosja e pluralizmit politik në këtë vend. Këto zgjedhje janë të veçanta, sepse mbahen në kohën e qeverisë në detyrë së cilës i është votuar mosbesimi në gusht të vitit të kaluar.
Presidenti vetëm nga një parti politike
Kujtojmë me këtë rast se nga miratimi i pluralizmit në Mal të Zi (1990) të gjithë presidentët kanë qenë nga radha e një partie politike (PDS). Para Millo Gjukanoviqit, i cili është presidenti aktual dhe kryetari i PDS-së, president i vendit ka qenë Filip Vujanoviqi në tre mandate nga viti 2002-2018.
Ndërsa para Vujanoviqit president ka qenë Millo Gjukanoviqi në një mandat pasi në tetor të vitit 1997e ka fituar kundërkandidatin Momir Bullatoviqin. Në zgjedhjet e fundit presidenciale ndonëse M.Gjukanoviq u zgjodh president, ai mbajti edhe pozitën e kryetarit të partisë politike (PDS). Ishte ky një veprim irritues i cili është në kundërshtim me parimet demokratike, sepse ka qenë e udhës që të tërhiqet nga pozita partiake.
Por, ambiciet lideriste siç duket kanë dominuar mbi logjikën dhe demokracinë pluraliste, sepse presidenti përfaqëson të gjithë qytetarët e jo elektoratin e partisë së tij.
Pa kandidatë të paralajmëruar
Për momentin në skenën politike në Mal të Zi enigmatike është se sa kandidatë do të paraqiten në konkurim në pozitën e presidentit, sepse deri më tash nuk ekziston ndonjë kandidat i paralajmëruar. Andaj për momentin mund të spekulohet se shumica aktuale parlamentare e opozita do të paraqitën me një apo me shumë kandidatë.
Nga përvoja e kaluar në zgjedhjet presidenciale më herët është ditur se kush do të jetë kandidat për president, ndërsa kësaj here është e kundërta. Ndonëse jemi dy muaj para zgjedhjeve, opinioni nuk është i informuar për ndonjë individ i cili do të paraqesë kandidaturën për president.
Gjukanoviqi do të kandidohet përsëri (!?)
Duke marrë parasysh animozitetin në mes partive politike si te shumica parlamentare ashtu edhe te opozita, ani pse deklarohen se janë për një kandidat të përbashkët, sipas të gjitha gjasave disa parti do të paraqitën me kandidatët e tyre. Por, në skenën politike në Mal të Zi dilemë paraqet mundësia e rikandidimit të presidentit aktual M.Gjukanoviq edhe për një mandat nga ana e PDS-së, apo kjo parti të kandidojë ndonjë person tjetër jopartiak apo nga shoqëria civile.
Por, edhe po qe se do të kandidohej ndonjë kandidat tjetër me referenca pozitive qytetare e intelektuale, i cili nuk është në lidhje me korrupcionin e kriminalitetin, duke marrë parasysh mentalitetin e qytetarëve në Mal të Zi, është pikëpyetje se a do të kalonte, sepse kemi të bëjmë me një shoqëri e cila ende vlerëson kultin e individit, andaj kandidati partiak vlerësohet më tepër pa marrë parasysh se çfarë programi prezanton. Në rastin konkret në Mal të Zi, M.Gjukanoviqi ende mbetet personi më karizmatik dhe me kredibilitet jo vetëm të elektorati i partisë së tij, por edhe te partitë e tjera që ishin më herët në koalicion qeveritar.
Madje ky është i vetmi i cili mund të jetë shpëtimtar i partisë së tij, sepse sipas të dhënave rejtingu i tyre është në rënie të vazhdueshme, ku zgjedhjet lokale (tetor 2022) janë dëshmi e një konstatimi të tillë. Por ai është i vetmi që mund të homogjenizojë elektoratin e partisë së tij, por edhe të partive të tjera që e mbeshtesin, ndërsa nga ana tjetër ai mund të motivojë konkurrentët të mobilizohen për të fituar kandidati i tyre.
Nuk ka dilemë se do te kemi një garë interesante e cila do të ketë edhe raundin e dytë, sepse askush nuk beson se presidenti do të zgjidhet vetëm me votimin e parë.
Votat e shqiptarëve janë vendimtare (!)
Duke marrë parasysh raportet aktuale në skenën politike në Mal të Zi, për zgjedhjen e presidentit nuk përjashtohet mundësia që vendimtare të jenë votat e elektoratit shqiptarë. Një konstatim i tillë nuk është befasi, sepse përvoja e kaluar është dëshmi e verifikuar.
Kujtojmë këtu dy raste të cilat ishin vendimtare në rrjedhat politike në Mal të Zi. Fjala është për zgjedhjet presidenciale në vitin 1997, ku në raundin e dytë u mbeshtet M.Gjukanoviqi dhe fitoi mandatin nga mbeshtetja e shqiptarëve, ndërsa me rastin e votimit të Referendumit për pavarësi të Malit të Zi, më 21 maj 2006, po ashtu votat e shqiptarëve ishin vendimtare.
Andaj, duke marrë parasysh se raportet në mes pozitës dhe opozitës janë shumë të ngushta, nuk përjashtohet mundësia që edhe kësaj here votat e shqiptarëve të jenë vendimtare në zgjedhjen e presidentit të vendit. Ndërsa cilin kandidatë do ta mbeshtesin shqiptarët mbetet çështje individuale, por nga përvoja e deritashme dihet se kandidati i cili mbeshtet politikën proserbe nuk do të ketë votat e tyre.
Test për zgjedhjet parlamentare
Mbajtja e zgjedhjeve presidenciale nuk ka dilemë se do të jetë një test për ato parlamentare. Statistika e dy zgjedhjeve të fundit (gusht 2020 dhe tetor 2022), dëshmon se shumica aktuale parlamentare është në përparësi ndaj opozitës aktuale, çështje e cila do të dëshmohet më 19 mars si realitet në skenën politike në Mal të Zi, apo ishte një evoluim i pakënaqësisë ndaj qeverisjes tridhjetëvjeçare.
Varësisht nga rezultati i zgjedhjeve presidenciale në këtë vit në skenën politike në Mal të Zi janë gjasat reale për dekompozim partiak dhe qeveritar që do të pasojë me zgjedhjet e parakohshme parlamentare.